Nederlandse Competitie

Ajax grijpt het landskampioenschap. Het is pas de derde keer sinds het ontstaan van de eredivisie (11de in totaal), het vorige landskampioenschap al weer 6 seizoen geleden. 2 rondes voor het eind is Ajax kampioen omdat het zelf weet te winnen en Feyenoord, dat Ajax in dit hele sterke seizoen knap in het spoor is gebleven verliest. Meer dan aan de nieuwe spelers is dit kampioenschap te danken aan Michels die de individueel goede spelers tot een hecht team heeft gesmeed, en heeft geleerd in een goed systeem te spelen. De 52 punten in dit laatste (van 4) seizoen dat de eredivisie uit 16 teams bestaat is een record. Sterker nog, Feyenoord dat op 7 punten achterstand eindigde was met zijn 45 punten in de andere 3 edities landskampioen geweest.

Beker

Ajax komt niet verder dan de kwartfinale. In een groepsfase weet Ajax eerst De Volewijckers, ZFC en FC Zaanstreek te verslaan, daarna werd in de eerste ronde Veendam met 7-0 aan de kant gezet, waarna in de kwartfinale Go Ahead met 1-0 te sterk was. Sparta wint dit seizoen de beker door in de finale ADO te verslaan. Omdat de uitslag van de laatste groepswedstrijd tussen de Volewijckers en ZFC niet bekend is, is deze niet opgenomen in de eindstand.

Europa

Na het dramatische 1964-65 seizoen speelt ajax wederom geen Europees voetbal. In de Europa Cup I wordt Feyenoord al in de voorronde uitgeschakeld door Real Madrid. Real Madrid zal ook de Europa Cup I winnen door in de finale Partizan Belgrado te verslaan. Go Ahead doet als verliezend finalist mee aan de Europa Cup II, maar wordt al in de eerste ronde uitgeschakeld door Celtic. In de Intertoto Competitie wint Fortuna 54 zijn groep, terwijl PSV en Sparta 2de worden en ADO 3de. In de kwartfinale wordt Fortune '54 uitgeschakeld door FC Lugano. DOS vertegenwoordigt Utrecht weer in de jaarbeursstedenbeker, maar wordt al in de eerste ronde door Barcelona verslagen, die uiteindelijk de competitie winnen door in de finale Real Zaragoza te verslaan.

Opstelling

Er wordt dit seizoen heel weinig gevarieerd in de opstelling, waar gezien de resultaten ook geen aanleiding voor is. In Rinus Michel's 4-2-4 opstelling spelen normaal de volgende spelers: Gert Bals op doel, in de verdediging Wim Suurbier, Ton Pronk, Frits Soetekouw en Theo van Duivenbode, op het middenveld Bennie Muller en Co Prins, en in de voorhoede met Sjaak Swart, Johan Cruijff, Klaas Nuninga, en Piet Keizer. Ton Pronk is in eerste instantie aanvoerder, maar wordt samen met een schorsing het aanvoerderschap tot het eind van het seizoen ontnomen. Frits Soetekouw is de rest van het seizoen aanvoerder. De enige andere speler die vaak speelt is Henk Groot, toch weet deze duurste aankoop tot dan toe in Nederland geen basisplaats te veroveren dankzij het sterke spel van Johan Cruijff en de andere aanvallers. Toon den Boer, Ronnie Boomgaard, Loek Cohen, Arie van Eijden, Gunther de Haan, Arnold van Haren, Hoeben, Barry Hulshoff, Han Meijer, Piet Paternotte, Ruud Suurendonk en Cees de Wolf komen niet of nauwelijks aan bod. Werner Schaaphok was de tweede helft van het seizoen aan Blauw-Wit verhuurd.

Coach

Rinus Michels coach zijn eerste volledige seizoen en wordt geroemd om zijn aanpak, in korte tijd is er een hecht team ontstaan wat goed in een systeem kan spelen, waar het vorig seizoen nog voornamelijk individuen waren en er weinig lijn in het spel van Ajax zat.

Klassieker

Aan het eind van de eerste competitie helft moet Ajax bij Feyenoord op bezoek en weet een gelijkspel (1-1) te behalen. Ajax is de morele winnaar, want houdt Feyenoord op achterstand. De tweede ontmoeting, in Amsterdam, is aan het eind van de competitie, een ronde nadat Ajax het landskampioenschap binnen heeft gehaald. Ajax stel gewoon het sterkste team op en Feyenoord lijkt zich niet te kunnen motiveren en wordt in een matige wedstrijd met 2-0 aan de kant gezet.

Transfers Begin

Ajax plaatst weer een heleboel spelers op de transferlijst na het teleurstellend verlopen seizoen. Het gaat om de gebroeders Henk en Siem Tijm, Peet Petersen, Kees Ruiter, Piet Paternotte, Bert Strijks, Werner Schaaphok, Henk van Meteren, Rien van den Heuvel, Karel Vesters en Loek Cohen. Later komen Adri van Dijk en Ad Visser hier nog bij, terwijl Bennie Muller op eigen verzoek op de transferlijst wordt geplaatst. Bertus Hoogerman besluit om op amateurbasis bij een andere vereniging door te gaan, zijn professionele voetbalcarriere te beeindigen, en zich toe te leggen op de exploitatie van een snackbar. Hoogerman verdedigde 167 competitie wedstrijden het Ajax doel. Peet Petersen vertrekt naar NAC. Adri van Dijk en Kees Ruiter worden overgenomen door De Volewijckers. Bert Strijks vertrekt naar ADO. Henk en Siem Tijm gaan terug naar Alkmaar 54. Henk van Meteren vertrekt naar ZFC. Karel Vesters vertrekt naar NAC. Ad Visser vertrekt naar Blauw-Wit. Rien van den Heuvel gaat terug naar NOAD. Werner Schaaphok speelt zijn wedstrijden voor het tweede en wordt de tweede seizoenshelft uitgehuurd aan Blauw-Wit die ook een optie tot koop bedingen. Naast Bertus Hoogerman wordt er ook met Peet Petersen en Ad Visser afscheid genomen van twee spelers die veel wedstrijden voor Ajax hebben gespeeld. De eerste aankoop is Co Prins, die terugkomt van Kaiserslautern. Hij heeft via een tussenpersoon ook een contract getekend voor Blauw-Wit, maar Blauw-Wit doe na overleg met Ajax afstand. De tweede aankoop is ook een speler die terugkomt bij Ajax, Henk Groot van Feyenoord. Doelman Gert Bals komt over van PSV. Van de amateurs van Purmersteijn worden Arnold van Haren en Cees de Wolf overgenomen, en Hoeben komt over van de amateurs van TOG. Ruud Suurendonk komt over van Jos. Verder krijgen Barry Hulshoff en Arie van Eijden vanuit de eigen jeugd een contract.

Transfer Geruchten

Doelman Stuy van Telstar wordt ook als mogelijke versterking voor Ajax genoemd. Als Muller niet tevreden is over het contract dat Ajax hem aanbiedt, geeft Muller aan weg te willen. Ajax geeft aan in verband met de grote verdienste die Muller voor Ajax heeft geen hoog transferbedrag te zullen vragen. Uiteindelijk besluit Muller midden Juli toch een nieuw contract bij Ajax te tekenen.

Piet Keizer, Co Prins, en Henk Groot voelen zich gegriefd door uitlatingen van onder andere Daan Schrijvers (de captain nog wel) en Piet Kruiver naar een teleurstellend verlopen interland, en geven aan liever niet meer opgeroepen te worden voor het Nederlands elftal. Swart en Muller geven aan nog wel graag opgeroepen te worden, maar het effect kan zijn dat uiteindelijk niemand van Ajax opgeroepen wordt. Coach Denis Neville reageert op de consternatie namelijk nogal laconiek, "dan maar geen Ajacieden". De Ajacieden riskeren een lange schorsing voor Oranje omdat de KNVB dit opvat als weigering te spelen. Het gaat niet alleen om de denigrerende en verwijtende uitlatingen van andere spelers, maar de Ajacieden voelen ook dat ze vanuit de KNVB als zondebok werden gezien na de verloren interland. Daarnaast ergert de Ajax voorzitter zich eraan dat er op dat moment geen full time coach is voor Oranje (Denis Neville is naast bondscoach ook coach van een clubteam). Hij voelt dat er mede daardoor weinig zorgvuldig om wordt gegaan met spelers, zo overwoog Piet Keizer al eerder te bedanken toen hij opgesteld zou worden als rechtsbuiten, en was er sprake van gesol met Co Prins. Uiteindelijk stelt Ajax dat zij de spelers niet zullen beinvloeden om zich niet of juist wel voor Oranje beschikbaar te stellen. Voor de interland in kwestie stelt de KNVB zich coulant op door de drie spelers niet uit te nodigen zonder daar consequenties aan te verbinden. Later maakt de KNVB er toch weer in principe kwestie van. Nadat Kessler is aangesteld als bondscoach hebben de Ajacieden al een onderhoud gehad en aangegeven weer voor Oranje uit te willen komen. Kessler liet weten volledige volmachten te hebben en buiten oude conflicten te staan, maar de KNVB eist toch eerst een schriftelijke bericht dat de spelers weer beschikbaar zijn alvorens ze op te roepen. Ajax stuurt een brief namens de spelers.

Ton Pronk spreekt in een interview zijn waardering uit voor Rinus Michels, die niet alleen van een aantal individuen in korte tijd een vriendenteam heeft gemaakt, maar ook de Ajacieden geleerd heeft om in een systeem te spelen, en regelmatig ook theorie sessies heeft om het over de gedachten achter het systeem te hebben. De nieuwe coach is het grote verschil met vorig seizoen, en niet de andere individuele spelers.

In een interview in het Limburs Dagblad van 17 december 1965 legt Rinus Michels zijn visie uit, verwijzend naar totaal voetbal. Het gaat er om dat de spelers tijdens een wedstrijd zelf zien wat er van hun verlangt wordt en zich aanpassen aan omstandigheden. Hij noemt de Engelse en Spaanse nationale teams als voorbeelden waar hij naar streeft. Het gaat om in teambelang kunnen denken, waardoor het makkelijker wordt om als individu bepaalde dingen te doen, omdat je weet dat het voor het team belangrijk is. Hij noemt daarin in de mandekking spelen, wat van oorsprong voor individualistische hollanders ongewenst is, maar wat belangrijk kan zijn. Daarnaast, waar hij met het 4-2-4 systeem een stap naartoe zet, wil hij met het hele team aanvallen en met het hele team verdedigen. Hij legt daarbij uit dat het om veel meer gaat dan alleen een system, en dat systeem iets heel anders is dan taktiek. Een 4-2-4 systeem is iets anders dan vanuit het stopperspil systeem wat voorheen gespeeld werd een halfspeler naar de defensie halen en een binnenspeler naar het middenveld, omdat er aan de verschillende posities in het 4-2-4 systeem taktisch gezien hele andere eisen gesteld worden. Bijvoorbeeld dat de backs veel aanvallender moeten kunnen spelen. Hij geeft hierbij ook aan dat deze wijzigingen, die niet alleen bij Ajax spelen, andere eisen stellen aan spelers waardoor bepaalde spelers die heel goed op een positie konden spelen in het stopperspil systeem nu niet meer aan de bak komen omdat zie niet allround genoeg zijn. Bij Ajax is er bij de transfer periode niet gekeken naar goede spelers vasthouden of binnenhalen, maar is het systeem voorop gesteld en daarvoor naar de juiste spelers gezocht. Michels benadrukt dat alhoewel het nationaal nu goed loopt er internationaal nog een erg groot gat is tussen Ajax en de top, maar ze zijn bezig dat gat te verkleinen. Michels komt in het artikel ook nog kort terug op de situatie bij Oranje. Hij geeft aan dat in zijn ogen het heel belangrijk is dat er een goede samenwerking is tussen de coaches van enkele topteams en de bondscoach. Daarnaast verwacht hij dat de Ajax spelers allemaal graag weer voor Oranje zullen uitkomen, dat ze de nieuwe bonscoach Kessler zeer respecteren, maar dat er nog wel wat werk te verzetten is omdat de vriendschap tussen de spelers van verschillende clubteams er niet beter op geworden is.

De tweede transferperiode wordt niet door iedereen als een groot succes gezien. Als voorbeeld wordt aangehaald dat Feyenoord, bij wie de vervangers voor de vertrokken Henk Groot en Bergholtz niet goed presteren nog even flink de beurs trekt en een Zweed aantrekt. Dit bijsturen tijdens het seizoen door de rijke clubs is een nadeel voor de armere clubs. Er wordt verwezen naar de situatie van Ajax van het voorgaande seizoen en het grote Sparta van daarvoor, die zich pas kort voor het einde veilig kunnen spelen. Dit zal volgens sommige criticasters niet meer zo snel gebeuren omdat als het in het begin van het seizoen misgaat er altijd nog flink ingekocht kan worden in December om het eventuele noodlot af te wenden.

Ajax straft Ton Pronk met een boete van 1000 gulden naar aanleiding van een klap die hij een speler van FC Twente uitdeeld, of eigenlijk naar aanleiding van het feit dat hij van het veld is gestuurd. Ajax heeft dit contractueel vastgelegd, bij van het veld sturen volgt automatisch een boete van 1000 gulden, bij een officiele waarschuwing een boete van 500 gulden. De KNVB ontmeemt Pronk het aanvoerderschap voor de rest van het seizoen, naast een straf van 6 wedstrijden, waarvan 2 voorwaardelijk.

Cruijff wordt afgekeurd voor militaire dienst, onduidelijk op welke grond. Het is de 4de topsporter in korte tijd die voor militaire dienst wordt afgekeurd.

In zekere zin wordt Johan Cruijff als een probleem gezien. Dit seizoen en vorig seizoen zijn voor zeer grote bedragen Klaas Nuninga, Co Prins en Cees de Groot aangetrokken om samen met Sjaak Swart en Piet Keizer Ajax van de aanvallende impulsen te voorzien. Johan Cruijff grijpt echter de kansen die hij krijgt met beide handen aan, eerst ten koste van Klaas Nuninga, maar als die even later weer voor de geblesseerde Henk Groot speelt, speel hij ook ijzersterk, zodat er nu weer geen plaats is voor Henk Groot. Cruijff onderscheidt zich ondertussen door in belangrijke wedstrijden het verschil te maken (onder andere doelpunten in de beladen derby tegen DWS en tegen Feyenoord). Hij heeft totaal geen probleem zich aan te passen aan het eredivisie voetbal. Het maakt Cruijff niet uit tegen wie hij speelt, hij is vol vertrouwen in eigen kunnen en laat dat merken ook. Een anecdote vertelt dat Cruijff tijdens een partijtje biljarten, wat hem is aangeraden door een Ajax psycholoog als afleiding voor enventuele nervositeit de volgende uitspraak doet die goed weergeeft hoe zelfverzekerd hij is: "Moet je zien, binnenkort ben ik met biljarten niet meer te kloppen."

Nadat scheidsrechter Boogaerts Ajax in de laatste 10 minuten een penalty geeft waardoor Ajax met 1-0 wint, tekent het bestuur van Heracles protest aan wegens partijdigheid van de scheidsrechter. De klacht van Heracles werd door de KNVB verworpen, en het is ook onduidelijk op welke concrete gronden het Heracles bestuur precies de scheidsrechter van partijdigheid bechuldigde. Heracles had zich wellicht beter druk kunnen maken om enkele spelers, die cynisch applaudiseerden toen de strafschop werd toegekend, de bal weggeschopten toen die op de stip werd gelegd en tenslotte zelfs de scheidsrechter te lijf wilde gaan.

Omdat Ajax tijdens de zomermaanden plannen heeft gemaakt voor een trip naar Bulgarije en Spanje maken ze in April al bekend niet mee te zullen doen aan de Intertoto Competitie.

Nadat oud bestuurslid H. van der Pol een schorsing van zes maanden opgelegd krijgt door het Ajax bestuur naar aanleiding van een artikel wat onder zijn naam in een krant is verschenen, begint deze een rechtszaak tegen het huidige Ajax bestuur. Tijdens deze rechtszaak maakt Ajax duidelijk dat het in feite veel meer is dan de ene actie van H. van der Pol. wiens artikel duidelijk de goede naam van Ajax schaadt, dat er daarnaast categorisch door een groep oud bestuurders, waar oud voorzitter Melchers een belangrijke rol speelt, geprobeerd wordt het huidige bestuur te beschadigen. Gesteund door de uitspraak van de rechter besluit Ajax Van der Pol's schorsing om te zetten in een royement.

Werner Schaaphok blijkt een van de spelers te zijn geweest die geld geleend heeft van de broers Van der Meijden. Ajax was hier niet van op de hoogte en als Van der Meijden zijn geld komt terughalen als Schaaphok net gedurende een verhuur periode definitief is overgenomen door Blauw-Wit voelt Blauw-Wit zich belazerd omdat Ajax hen niet op de hoogte heeft gesteld van de schuld. Ajax geeft aan niet op de hoogte te zijn geweest van de schuld, en dat het duidelijk niet om een schuld aan Ajax gaat. Ajax toont zich bereid om Schaaphok terug te nemen, maar niet voor het volledige bedrag, aangezien Schaaphok ook een aantal wedstrijden voor Blauw-wit heeft gespeeld.

Dit is het eerste seizoen van een serie van 8 waarin Ajax en Feyenoord de eerste twee plekken zullen verdelen, ook nu nog ongekend in de historie van de eredivisie. In de meeste van deze seizoen volgt de nummer 3 op veel grotere afstand dat het verschil tussen de nummers 1 en 2, en voor zover dit nog niet al eerder is gebeurd zullen Ajax en Feyenoord na deze serie definitief de grootste clubs van Nederland zijn, en ook in Europa naam hebben gemaakt. De hegemonie wordt onderstreept door het feit dat in 7 van de 8 KNVB bekerfinales een van beide kemphanen (nooit tegen elkaar) vertegenwoordigt is.